Gebelik tiroid bezi tarafından üretilen tiroid hormonlarının düzeylerini etkileyebilen bir durumdur. Gebelikte veya gebelik sonrasında tiroid hormon düzeyleri ile ilgili problemler görülebilir. Bu nedenle doktorunuz (jinekoloğunuz veya endokrinoloğunuz) gebelik planınız olduğunda ya da gebelikle başvurduğunuzda tiroid değerlendirmesi için de kan tetkiki isteyecektir.
Tiroid hormonlarının düzeyleri gebelik boyunca gebe olmayan erişkinler için belirlenmiş normal aralıktan farklıdır. Doktorunuz gerekli gördükçe tiroid testlerinizin gebelik haftasına göre uygun aralıkta olup olmadığını kontrol edebilir.
Gebelik ve emzirme sırasında annenin iyot ihtiyacı da arttığı ve Türkiye’de yapılan çalışmalarda gebelerde iyot eksikliği saptandığı için doktorunuzun yapacağı tarama testlerinde iyot kullanımınıza engel bir durum yoksa iyot desteği de önerilebilir.
Tiroid bezinin az çalışması yani “hipotiroidi’’ tablosunun belirtileri olan halsizlik, kabızlık, cilt kuruluğu, saç dökülmesi, çabuk yorulma gibi bulgular gebelikte de görülebileceği için her zaman tiroid hastalığının göstergesi olmayabilir. Çabuk üşüme, aşırı yorgunluk, erken dönemde kas krampları da varsa, doktorunuz muayene sırasında hipotiroidi açısından risk değerlendirmenizi yaparak kan tetkiklerinizi isteyecektir. Daha önce erken doğum veya gebe kalamama öyküsü, ailede otoimmün (bağışıklık sisteminin vücuttaki dokulara yanlışlıkla saldırması) hastalıklar ve tiroid problemleri olması yanı sıra, tip 1 diyabetli olmak, daha önce tiroid operasyonu geçirmiş olmak, daha önce boyun bölgesine radyasyon almış olmak, tiroid antikorlarının yüksek saptanması, bilinen guatr ve tiroid problemleri ile takip edilmekte olan hastalar ile 30 yaş üstünde gebe kalmış hastalar hipotiroidi açısından riskli gruptadır. Bu hastalar kan tetkikleri (ve doktor muayenesine göre gerekli görülürse diğer tetkiklerle) değerlendirilirler. Bu durumlarda mümkünse gebelik öncesi tarama yapılması ve gerekliyse ilaç başlanması daha doğru olur.
Gebelikten önce tiroid ilacı başlanmış olan hipotiroidi hastalarının gebelikte ilacı kesmeden devam etmeleri gerekir, hipotiroidi ilaçlarının bebeğe zararı yoktur. Doğru olan gebelik planlanmadan önce veya gebelik öğrenildiğinde ilaç dozunun yeterli olup olmadığının kontrol edilmesi ve gerekiyorsa ilaç dozunun tekrar doktorunuz tarafınca düzenlenmesidir. Hipotiroidi için kullanılan ilaçlar aç karnına, en az kahvaltıdan yarım saat önce ,boş mideye alınmalıdır ve diğer ilaçlar veya yiyeceklerle birlikte içilmemelidir. Gebelikte verilen demir ve vitamin takviyeleri veya mide ilaçları ile birlikte içilmeleri hem tiroid ilacının hem de demir gibi ilaçların emilimini bozar. Demir ilacı ile tiroid ilacının arası en az 4 saat olmalıdır. Birkaç ilacı birlikte kullanmanız gerekiyorsa doktorunuza ilaçların kullanım saatleri ile ilgili bir düzenleme için danışabilirsiniz.
Annenin hipotiroidi tablosunda olması hastalığın derecesine göre kansızlık, preeklampsi (gebelik zehirlenmesi), kalp yetmezliği, düşük, erken doğum, bebekte gelişimsel problemler olması (özellikle bebeğin beyin gelişimi için tiroid hormonları önemlidir) gibi bazı riskler taşıdığı için tesbit edildiğinde ilaç tedavisi başlanarak tiroid tetkikleri gebelik boyunca ve doğumdan sonrası için takibe alınır. İlaç tedavisini düzenli ve uygun şekilde kullanan gebelerde hipotiroidinin yol açabileceği riskler önlenmiş olur. Hipotiroidi için anneye verilen ilaçların anne karnındaki bebeğe olumsuz bir etkisi yoktur.
Annede hipotiroidi olması yenidoğan bebekte hipotiroidi gelişmesine neden olmaz. Erişkinde sıklıkla hipotiroidi yapan nedenler yenidoğan bebeklerdeki hipotiroidi nedenlerinden farklıdır. Tüm yenidoğanlar doğduktan sonraki dönemde gelişimlerini etkileyebilecek hastalıklar ve hipotiroidi açısından ‘’topuk kanı’’ alınarak taranmaktadırlar.
Tiroidin çok çalışması yani “hipertiroidi’’ tablosunda görülen çarpıntı, sıcak basması, halsizlik, terleme gibi bulgular da gebelikte görülebildiği için her zaman tiroid hastalığı göstergesi olmayabilir. Kilo kaybı, ellerde titreme, hızlı ve düzensiz kalp atımları hipertiroidi bulgusu olabilir. Doktorunuzun fizik muayene bulguları hipertiroidi açısından önemlidir.
Bazı hastalarda gebeliğin başında beta-hCG denen hormon yüksekliği ile ilişkili hipertiroidi şeklinde geçici tiroid fonksiyon bozuklukları olabilir, bu nedenle özellikle ikiz gebeliklerde ve aşırı bulantı-kusma ile birlikte muayene bulguları olan hastalarda tiroid için kan tetkikleri yapılması gerekebilir. Bu tablo genellikle gebeliğin ilk yarısından sonra kendiliğinden düzelir. Gebelik öncesi Graves Hastalığına bağlı hipertiroidisi olan kişilerde tiroid fonksiyonları yakından takip edilmelidir. Graves hastalarında genellikle gebeliğin dördüncü ayından sonra hastalık bulguları hafifler, ancak doğum sonrasında şiddetlenebilir. Bu hastalarda anne ve bebek, gebelikte ve gebelik sonrasında tiroid açısından yakın takibe alınır.
Gebelikten önce hipertiroidi tedavisi görüyorsanız ya da daha önce hipertiroidi için radyoaktif iyot tedavisi veya ilaç tedavisi aldıysanız en ideali gebelikten korunmayı bırakmadan önce tetkikleriniz ve muayeneniz için doktorunuzla (mümkünse endokrinoloji uzmanı) görüşmenizdir. Gebelik için doğru zamanlama, gebelikte kullanılması uygun olan veya olmayan ilaçlar ve mümkün olabilecek diğer tedaviler hakkında bilgi alıp ona göre hareket etmeniz doğru olur.
Hipertiroidi şiddetliyse annede tansiyon yüksekliği, gebelik zehirlenmesi, kalp yetmezliğine, kalp ritm bozukluklarına, düşüklere, erken doğuma ve bebekte düşük doğum ağırlığına neden olabilir. Gebelikte hipertiroidi tedavisi için doktorunuzun verdiği ilaçlar dışında ilaç kullanılmamalı ve ilacınızı doktorunuzun söylediği dozda kullanılmalıdır. Bazı hipertiroidi nedenleri bebeğin doğum sonrasında da takibini gerektirebilir. Bazı hipertiroidi hastalarında da ilaç tedavisi yeterli veya uygun değilse tiroid ameliyatı gerekebilir. Tedavi seçeneklerini ve hangilerinin uygun olduğunu nedenleri ile birlikte doktorunuz size açıklayacaktır.
Gebelik sırasında tiroid ve ilişkili hormonların kan düzeylerinin ölçümü, tiroid antikorlarının ölçümü veya tiroid ultrasonu gibi testler, doktorunuz uygun gördüyse yapılabilir. Gebelikte tiroid sintigrafisi gibi nükleer tıp tetkikleri, anne karnındaki bebek olumsuz etkilenebileceği için yapılmaz.
